MURTAZAABAD’DAN  KAHRAMANKAZAN’A

Kahramankazanlı hemşerilerim, bundan önceki üç yazımda; Kazan’ın adından, Murtazaabad’dan, Köprübaşı, Salı Pazarı ve Kazan Nahiyesi’nden bahsettim. Bu yazımda da kısaca Kazan Köyü’nün ilçe olma serüvenini anlatacağım. Osmanlı döneminde Murtazaabad kazasına bağlı küçük bir köy olan Kazan’ın nasıl Kahramankazan olduğundan bahsedeceğim.

Kazan’ın bilinen en eski isimleri “Mürted Ovası” ve “Murtazaabad” dır. Kazan ve civarı 1127’de Türk hakimiyetine girmiş, 1402’de Yıldırım Beyazıt ve Timurlenk arasındaki Ankara Savaşı sonrasında kısa bir süre Moğol hakimiyetinde kalmıştır. 1414’den itibaren yeniden Osmanlı topraklarına katılmıştır[1].

Kazan’a ait olan ilk kayıtlar, Osmanlı’nın 1463 yılı Ankara Tahrir Defteri’nde yer almaktadır.

Kaynaklara bakıldığında, Kazan’da Bakır Çağı’na kadar uzanan bir tarihi süreç içerisinde çeşitli medeniyetlerin bırakmış oldukları eserlerin yanı sıra, Osmanlılardan kalma eserler de bulunmaktadır. Kazan’ın köylerinde vakıf külliyeleri, cami ve köy çeşmeleri de bulunmaktadır. Bu eserler günümüze kadar korunmuştur.”[2]

 

Kazan Köyü sırsıyla;

-Mürted Ovası Nahiyesi’ne (1463-Tapu Tahrir Defteri),

– Murtazaabad Kazası’na (1513-Ankara Akdiye Defteri),

-Murtazaabad Nahiyesi/Zir Kazası’na (Ankara Vilayeti Salnamesi-1872),

-Zir Kazası’na (Ankara Salnamesi-1892)[3].

-Zir Nahiyesi – Ankara Merkez ve Ayaş Kazalarına (1907),

-Zir Kazası’na (1920-1928),

-Ankara Merkez (Altındağ) ve Ayaş Kazalarına (1928-1931),

– Ankara Merkez (Altındağ) (1931-1957) kazasına ve

-Yenimahalle Kazası’na (1957-1961) bağlı kalmıştır.

Cumhuriyet’le birlikte sırasıyla;

-Karalar Köyü(1928-1931),

-Bitik Köyü(1931-1958) ve

-Halkavun Köyü(1958-1961) nahiye merkezi olmuş ve Kazan Köyü bu nahiye merkezlerine bağlanmıştır.

 

Kazan Köyü, 1930’lu yıllarda 8-10 hanelik küçük bir köy iken, Satı Kadı’nın 1933 yılında Köy Muhtarı, 1935 yılında da Ankara Milletvekili olması ile birlikte süratle gelişmiştir. Ankara-İstanbul karayolunun Kazan Köyü’nden geçmesi(1933-1938) ve Ova Çayı üzerine Ovaçayı Köprüsü’nün yapılması (1936) ile birlikte 1940’lı yıllarda Kazan Köyü, Köprübaşı diye de anılmaya başlamıştır.

Atatürk, 16 Temmuz 1934 günü İstanbul’da yapılacak dil kurultayına katılmak üzere, Ankara’dan otomobili ile hareket etmiş ve ilk defa Ankara-Kızılcahamam-Gerede yolunu kullanmıştır.[4] Atatürk, bu gezisi sırasında Kazan Köyü’ne de uğrar ve Satı Kadın ile tanışır. Bu ziyaret sırasında Satı Kadın, Atatürk’ü köy muhtarı sıfatı ile karşılar, Atatürk’te Satı Kadın’ın cesaretini ve pratik zekasını çok beğenir. Kendisini 1935 seçimlerinde milletvekili adayı yapar. Satı Kadın, 1933-1935 yılları arasında Kazan Köyü muhtarlığı, 1935-1939 yılları arsında da Ankara Milletvekilliği yapar.

Hem Satı Kadın’ın milletvekili olması, hem Ankara-İstanbul karayolunun Kazan Köyü’nden geçmesi, hem de Ova Çayı üzerine Ovaçayı Köprüsü’nün yapılması sonucunda Kazan Köyü’ndeki gelişme daha da hızlanır. Bu gelişmelerin sonucunda ve Kazanlıların gayretleri ile 1958 yılında Kazan Köyü’nde Salı Pazarı açılır. Tüm bu gelişmelerin sonucunda da Kazan Köyü, nahiye merkezi(1961) yapılır.

Kazan Nahiyesi 1961- 1987 yılları arasında Yenimahalle ilçesine bağlı iken, 6 Haziran 1971’de Belediyelik olur.

 

4 Haziran 1987 tarihinde zamanın başbakanı rahmetli Turgut Özal, Kazan nahiyesine gelir ve Kazanlılar büyük bir coşku ile karşılar. Kısa süren ziyaretin sonunda Başbakan Turgut Özal, Belediye Başkanı H. Ahmet Öztürk ve Kazanlılara ilçe olma sözü verir. Bu sözünü de Belediye Şeref Defteri’ne bizzat yazar.[5]

 

Bu müjde üzerine annesi Kazan – Çimşit Köyü’nden olan Çanakkale milletvekili Onural Şeref Bozkurt, Kazan Nahiyesi’nin ilçe olması hakkında bir kanun teklifi hazırlayarak Meclis Başkanlık Divanı’na sunar. Komisyonda Kazan nahiyesinin ilçe olması hakkındaki kanun teklifi kabul edilir.[6]

Türkiye Büyük Millet Meclisinde 19 Haziran 1987 tarihinde görüşülen bu değişiklik önergesi aynen kabul edilir. 4 Temmuz 1987 tarihinde 19507 sayılı Resmî Gazete de yayınlanır. Böylelikle Kazan nahiyesi ilçe merkezi olur. 1990 yılında Kazan ilçesi 6.509 kişilik nüfusuyla artık bir şehirdir. 23 Temmuz 2004 tarihinde Kazan, Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bağlanır ve Metropol ilçe olur. [7]

 

Burada Kazan’ın ilçe olmasında katkısı bulunan rahmetli Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Milletvekili Onural Şeref Bozkurt ve Belediye Başkanı H. Ahmet Öztürk’ü rahmetle yaad ediyorum. Mekanları cennet olsun, kabirlerinde huzur içinde yatsınlar…

 

15 Temmuz darbe girişiminde Kazanlıların göstermiş oldukları kahramanlıktan ötürü, TBMM’nce 25 Ekim 2016 tarihinde kabul edilen bir kanunla Kazan’a “Kahraman’’ unvanı verilmiş ve Kazan’ın adı 29 Ekim 2016’da “Kahramankazan’’ olarak değiştirilmiştir.

 

Sonuç olarak; Osmanlı İmparatorluğu döneminde Murtazaabad kazasına bağlı küçük bir yerleşim yeri  olan Kazan (Kazgan) Köyü;

-1940’lı yıllarda Köprübaşı,

-1958 yılında Salı Pazarı,

-1961’de nahiye(bucak) merkezi,

-6 Haziran 1971’de belediye,

-4 Temmuz 1987’de ilçe merkezi,

-23 Temmuz 2004’de metropol ilçe,

-29 Ekim 2016’da Kahraman unvanını kazanarak Kahramankazan olmuş ve tarihteki şerefli yerini almıştır.

Selam ve dua ile…

 

[1] https://www.kahramankazan.bel.tr/kazan-tarihi.asp

[2] https://www.kahramankazan.bel.tr/kazan-tarihi.asp

[3] Bu tarihten sonra ki resmi kayıtlarda Murtazaabad ismine rastlanmaz.

[4] Erol Evcin, Gazi Mustafa Kemal’in Bolu’yu Ziyaretleri, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 11 Sayı 21,Bahar 2015

[5] Abdülkerim Erdoğan, Geçmişten Günümüze Kazan, Kazan Belediyesi Yayınları, Ankara, 2009

[6] Abdülkerim Erdoğan, a.g.e.

[7] Abdülkerim Erdoğan, a.g.e.

 

Yazıların bilimsel ve hukuki sorumluluğu yazarlara aittir.